+31 (0)317 619621
Uitzicht – Natuurlijk tegen kanker – jaargang 50 – 2024 – 07
Mensen met kanker kiezen soms voor behandeling in het buitenland. Verschillende redenen kunnen daarbij een rol spelen. Zoals een lange wachtlijst voor de aangewezen behandeling in Nederland. Of specifieke behandelwensen, zoals een meer holistische benadering. Hoeveel mensen zoeken behandeling buiten de landsgrenzen? Waar gaan ze naartoe, en waarom? En hoe zit het met de kosten?
Naar het aantal mensen met kanker dat zich laat behandelen in het buitenland, valt slechts te gissen. Er is in ons land geen instantie die dat inventariseert en volledig bijhoudt. Particuliere organisaties die mensen praktisch ondersteunen bij hun gang naar het buitenland, hebben uiteraard hun eigen cijfers. Die geven echter geen volledig beeld, omdat er ook mensen zijn die het helemaal zelf regelen of naaste familieleden dat laten doen. Paul de Joode van MedicoHelp, een organisatie die bemiddelt bij medische hulp in het buitenland, vertelt dat zij jaarlijks “een paar honderd mensen” helpt en ondersteunt bij hun gang naar het buitenland. Daarbij gaat het vrijwel altijd om Duitsland, meestal de grensstreek. “Mensen willen graag in de buurt van Nederland blijven”, zegt De Joode. “Ze zijn ernstig ziek en willen niet al te ver van familie af zijn.” Vooral de Duitse Helios Ziekenhuizen in Hüls en Krefeld worden veel bezocht. De ondersteuning van MedicoHelp is in dat geval kosteloos, omdat de organisatie daar afspraken mee heeft. “Als iemand naar een ziekenhuis wil waar wij geen contract mee hebben, vragen wij wél een vergoeding voor onze dienstverlening.”
Navraag bij een andere bemiddelingsorganisatie leert dat Hüls en Krefeld, beide op een steenworp afstand van Venlo, veruit de populairste buitenlandse bestemmingen zijn voor mensen met kanker. Wat ongetwijfeld meehelpt, is dat op beide locaties personeel aanwezig is dat Nederlands spreekt. Sommige Nederlanders reizen op een dag wel 500 kilometer of méér voor een consult in Hüls of Krefeld. Maar dat is nog niets vergeleken met landgenoten die op eigen initiatief verder Duitsland in trekken, of in het vliegtuig stappen naar bijvoorbeeld Mexico.
Complementaire behandeling
De redenen voor de gang naar het buitenland lopen uiteen. Soms is een lange wachtlijst de aanleiding. De wachttijden voor bijvoorbeeld prostaatoperaties kunnen in ons land oplopen tot zes maanden. Wie naar het buitenland gaat, kan die wachttijd sterk bekorten. Uitwijken naar specialisten over de grens, gebeurt ook bij twijfel over het beoogde behandelplan in eigen land. Of wanneer een operatie of behandeling niet heeft gebracht wat ervan werd verwacht. Bij bijvoorbeeld slokdarmkanker krijgen mensen in Nederland doorgaans wel meteen een behandeling, met chemotherapie en immunotherapie. Een gevoel van onvrede of onzekerheid over het positieve effect kan een reden zijn voor een second opinion in het buitenland. Ook mensen die uitbehandeld zijn in Nederland – maar zich daar niet bij neer willen leggen – reizen soms naar het buitenland voor aanvullende behandelingen. Daarnaast kunnen specifieke behandelwensen een rol spelen, zoals het willen uitproberen van een nieuwe therapie of een complementaire behandeling. En vooral voor dat laatste is Duitsland een aantrekkelijke bestemming, omdat bij onze oosterburen de holistische, natuurgeneeskundige traditie meer is verankerd in de gezondheidszorg dan in veel andere Europese landen. Uniek voor Duitsland is bijvoorbeeld het beroep van ‘Heilpraktiker’, een door de overheid erkende natuurgeneeskundig therapeut. Meerdere Duitse ziekenhuizen bieden aanvullende, complementaire behandelingen bij kanker. Het Helios Cäcilien-Hospital Hüls is daarvan een schoolvoorbeeld. Naast conventionele behandelingen zoals chemotherapie en immunotherapie, is in Hüls onder meer hyperthermie (hittebehandeling) mogelijk. Dit gebeurt binnen het Therapiecentrum voor integratieve geneeskunde en Oncologie (TimO). Voedingstherapie is daar een integraal onderdeel van de complementaire behandeling, om voedingstekorten en onbedoeld gewichtsverlies te vermijden. Daarnaast maken bewegingsprogramma’s en psycho-oncologische ontspanningstechnieken deel uit van de aanpak. Bij dat laatste gaat het onder andere om aandachttraining (‘mindfulnessmeditatie’), visualisatie-oefeningen en zelfhypnose.
Second opinion
Vrijwel alle behandelingen in het nabije buitenland beginnen met een second opinion ter plekke. Wie verder van huis wil gaan, voert vaak eerst een telefoongesprek of online videogesprek met de behandelend arts. Voor elke second opinion verlangt de zorgverzekeraar een verwijzing van een arts. Bij een second opinion in het buitenland is dat niet anders. De Joode: “Vaak schrijft de huisarts de verwijzing. Als het buitenlands ziekenhuis na het consult mogelijkheden ziet voor een behandeling vragen wij om een behandelplan met een offerte. Als dat binnen is, sturen wij het naar de zorgverzekeraar van de betrokkene. Zodra er toestemming is, wordt de behandeling ingepland.” Vaak lijkt vooraf voorspelbaar of de zorgverzekeraar zal instemmen met het traject. Dat heeft te maken met de algemene regels die gelden voor geplande zorg in het buitenland. De belangrijkste: als de basisverzekering een bepaalde behandeling dekt, dan mag deze ook elders in de EU plaatsvinden. Volgens de zorgverzekeringswet kunt u namelijk voor elke behandeling in alle EU-landen terecht, mits u beschikt over een verwijzing van een arts in Nederland.
‘Bij een complicatie na behandeling in het buitenland heb je recht op zorg in Nederland’
Toch laat toestemming van de zorgverzekeraar soms lang op zich wachten. Volgens Annet van den Berg, expert zorgverzekeringen bij de Consumentenbond, kunnen daar weken mee heen gaan. Op de website van de bond waarschuwt zij om niet het risico te nemen en al te starten met een behandeling in het buitenland voordat de zorgverzekeraar akkoord is. “Dat kan uitlopen op een financieel drama”, schrijft ze. Als het toestemmingstraject traag verloopt, kan een bemiddelaar dat helpen versnellen. De Joode: “Wij zitten er wat meer bovenop. Bijvoorbeeld om te zorgen dat behandelplan en offerte van het ziekenhuis snel beschikbaar zijn. Zodat we het kunnen indienen bij de zorgverzekeraar. Wij nemen daarmee tussendoor ook vaak contact op, om te vragen of er al iets bekend is. Mocht de verzekeraar toch nog vragen hebben, dan proberen we snel antwoorden te krijgen van het ziekenhuis. Het is vaak moeilijk voor de betrokkene om dat zelf te doen. Die mist vaak de directe lijn met het buitenlandse ziekenhuis.” Zelf betalen Lees vooraf de polisvoorwaarden van de zorgverzekeraar grondig door, adviseert de Consumentenbond. Daarin staat wat de verzekeraar vergoedt en onder welke voorwaarden, hoe vaak je recht hebt op een behandeling en of er sprake is van eigen bijdrage. Er zijn verschillende soorten polissen, waarbij de ene polis vrijwel alles vergoedt en de ander een bepaald maximum van het in Nederland geldende tarief. Houd dus rekening met het betalen van een percentage dat nog bovenop de verrekening van het eigen risico komt. Verschillende ziekenhuizen in Duitsland en in Spanje, waar veel Nederlanders overwinteren, hebben afspraken met een aantal zorgverzekeraars in ons land. Wanneer iemand een basisverzekering heeft bij een van deze verzekeraars, zal deze de kosten van de behandeling volledig vergoeden en rechtstreeks aan het ziekenhuis betalen. Je hoeft dan niks zelf voor te schieten. Het buitenlandse ziekenhuis wordt dan beschouwd als een Nederlands ziekenhuis. Dat geldt niet voor behandelingen of zorg die in Nederland buiten de basisverzekering valt, zoals complementaire zorg. Soms biedt een aanvullende polis dan (deels) uitkomst, maar in veel gevallen moet je het zelf betalen. Denk hierbij ook aan behandelmethodes die in Nederland nog onbekend, of niet opgenomen zijn in het vergoedingensysteem. “Het kan bijvoorbeeld gaan om een nieuwe vorm van chemotherapie of immunotherapie”, vertelt De Joode. “Mijn schatting is dat zorgverzekeraars 80 tot 90 procent van de buitenlandse behandelingen die wij bemiddelen gewoon vergoeden. Als mensen een bepaald medicijn toch zelf moeten betalen, hangt de bijbetaling af van hoe vaak het medicijn nodig is.
‘De immunotherapie heeft de zorgverzekeraar niet vergoed, vanwege onvoldoende bewijs’
Na een behandeling of operatie in een buitenlands ziekenhuis maakt de medisch specialist een rapport op en stuurt zijn bevindingen, met eventueel advies voor bijvoorbeeld fysiotherapie, naar de Nederlandse huisarts. Zo kan nabehandeling of thuiszorg in gang worden gezet. Mochten eventuele complicaties optreden, dan kunnen mensen uiteraard advies vragen aan het buitenlandse ziekenhuis. Ook daarbij kunnen bemiddelende partijen ondersteuning geven. “Maar in principe heb je bij een complicatie na behandeling in het buitenland altijd recht op zorg in Nederland”, zegt De Joode.
Kans Tegen Kanker
Dat mensen met kanker voor behandeling naar het buitenland gaan, is overigens geen nieuw fenomeen. Han Heerkens deed dat al in 2011. “Hij is twee keer geopereerd in Duitsland”, vertelt zijn weduwe Yolande Heerkens. “Daarna heeft hij nog vijf jaar geleefd.” De gang naar Duitsland was een logische. “Met name Duitse artsen blijken vaak verder te kunnen gaan en ook eerder te willen werken met innovatieve therapieën, al dan niet in combinatie met bestaande behandelwijzen.” De kosten bedroegen destijds ongeveer 40.000 euro. “Dat hebben we zelf betaald. Het was voor mijn man reden om in 2012 de stichting Kans Tegen Kanker op te richten. Hij wilde anderen financieel ondersteunen bij hun gang naar het buitenland. Het begon met vergoedingen voor reis- en verblijfkosten. Vanaf 2016, toen mijn man overleed, zijn we ook behandelingen financieel gaan ondersteunen die de zorgverzekeraar niet vergoedt. Ik ben dankbaar dat we het hebben kunnen uitbouwen.
Die steun is gebonden aan voorwaarden, zoals beschreven in het uitkeringsreglement van onze stichting.” De afgelopen jaren keerde de stichting jaarlijks in totaal 15.000 euro uit. “Het maximum per individuele aanvraag is 1.000 euro, waarbij mensen maximaal twee keer per jaar dat bedrag kunnen ontvangen. Soms lijkt dat een druppel op een gloeiende plaat, want ik heb wel eens bedragen voorbij zien komen van 60.000 euro. Maar in de meeste situaties is het welkome steun. Nieuwe donateurs zijn daarom van harte welkom.”
Meest bezocht: Helios Hüls – Krefeld
Het Helios ziekenhuis in Hüls ligt net over de grens in Duitsland, bij Venlo. Het grotere Helios Ziekenhuis in Krefeld ligt een paar kilometer verderop. Beide ziekenhuizen zijn onderdeel van de Helios-groep die ruim 70.000 medewerkers heeft in meer dan honderd klinieken, revalidatiecentra en zorginstellingen in heel Duitsland. Bij de oncologiebehandeling werkt het ziekenhuis in Hüls nauw samen met het ziekenhuis in Krefeld. Dit gebeurt in een interdisciplinair tumoroverleg met oncologen, gastro-enterologen, radiotherapeuten, chirurgen en radiologen. Samen zoeken zij naar mogelijkheden om individuele behandelingskansen te vergroten.
Voor patiënten vanuit Nederland die kiezen voor een second opinion of behandeling in de Helios Kliniek is Medicohelp het vaste aanspreekpunt voor alle administratie voor het aanvraag traject en waar u in uw eigen taal terecht kunt met alle zorgvragen.
Meer informatie: medicohelp.nl en www.kanstegenkanker.nl
Bron: Dit artikel is verschenen in Uitzicht, het ledenmagazine van MMV, een vereniging van mensen die zich bezig houdt met voeding en leefstijl bij het herstel en de genezing van kanker en andere ziekten.
MMV – Natuurlijk tegen kanker